Dịch: Tiểu Băng
Biên: Đình Phong
Lý Mộ Bạch nhìn bức tường thông cáo, học sinh tụ tập ở đó càng lúc càng nhiều, thậm chí cả các tiên sinh trong học viện cũng nghe thấy tiếng gió mà tới, xem xong đều kích động vỗ đùi, tán thưởng thơ này quả là hay tuyệt, mộc mạc mà chí lý.
Lỗ tai Lý Đại Nho khẽ động, bắt được tiếng nói chuyện đứt quãng theo gió núi đưa tới:
"Trước có một bài thơ ‘thiên hạ người nào không biết quân’, hôm nay lại có một bài thơ khuyên học, chẳng lẽ giới thi từ chi đạo của Đại Phụng ta sắp quật khởi chăng?"
"Hai trăm năm nay, tác phẩm thi từ xuất sắc chả có mấy, hiện giờ lại xuất hiện tới hai cái, đám người đọc sách mấy đời chúng ta cuối cùng cũng đã có thể diện đối mặt với hậu nhân."
"So với bài ‘thiên hạ người nào không biết quân’, thì bài thơ khuyên học này nhất định sẽ được lan truyền rộng hơn, sẽ luôn được người ta lấy ra để răn dạy người đọc sách."
"Mà sao không có kí tên? Là đại nho nào làm ra vậy?"
Không kí tên.... bài thơ nhất định sẽ được truyền lưu rất rộng.... Lý Mộ Bạch giật mình, nhìn hai ông bạn tốt đã rì rầm to nhỏ với nhau, bất động thanh sắc lùi lại, rời khỏi.
Trương Thận chợt phát hiện Lý Mộ Bạch biến mất, "Thuần Tĩnh huynh đâu?"
"Mới vừa ở đây mà...." Trần Thái nhìn quanh, chỉ về phía bức tường thông cáo: "Ở đó kìa."
Trương Thận nhìn theo tay chỉ, thấy Lý Mộ Bạch đẩy đám học sinh lùi ra, đang cầm bút viết cái gì đó lên trang giấy.
Trương Thận với Trần Thái cùng nghĩ tới một chuyện, mắt cả hai thẫm lại, khoảng cách cả trăm thước trở nên vô cùng rõ ràng.
Hai người nhìn thấy rõ, Lý Mộ Bạch đang viết thêm mấy chữ nhỏ ở bên cạnh ba chữ《 thơ khuyên học 》:
"Cuối năm Tân Sửu, thầy của ta Mộ Bạch khuyên học, xúc động, làm thơ này."
Ý là, cuối năm Tân Sửu, lão sư Lý Mộ Bạch khuyên ta quyết chí tự cường, trong lòng ta rất tán thành, nên viết ra bài thơ này.
Cái này mà cũng chấm mút được? Hai vị đại nho tức khắc nổi khùng.
"Lão tặc vô sỉ, mau đặt bút xuống!"
...
Nhã các đằng sau thư viện, lưng tựa vào núi, phía đông tiếp giáp thác nước sáu tầng, phía tây là cánh rừng trúc bốn mùa xanh mát.
Ở phương bắc, trúc là loài cây hiếm có, vì rất khó nuôi sống, khó sinh sôi nẩy nở, cái cảnh sau một đêm sấm sét mọc lên như nấm chỉ thấy được ở phía nam mà thôi.
Các tiên sinh của thư viện cấy ghép trúc phương nam, vất vả cần cù nuôi dưỡng, tốn gần năm mươi năm mới dưỡng ra được rừng trúc xanh um tươi tốt này.
Người đọc sách cực kì yêu trúc, thích khí khái của nó, thường lấy hình ảnh trúc để chỉ người, chỉ mình.
Một hôm nào đó, viện trưởng thư viện Vân Lộc tới đây nhìn qua, ôi!, rừng trúc rậm rạp, không sợ giá lạnh, bốn mùa đều thẳng băng như này, không phải là hình dung ta sao.
Lập tức bị hạ gục, ta quyết định sau này ở đây.
Thế là, nhã các biến thành nơi bế quan của viện trưởng.
Trong phòng trà nho nhỏ lịch sự tao nhã, một lão giả mặc áo gai ngồi đối diện uống trà với một nữ tử mặc hoa phục, bên ngoài là một hàng giáp sĩ bảo vệ mặc áo giáp, cầm binh khí.
Lão giả này, mái tóc hoa râm để mọc lung tung, có cảm giác lôi thôi và tiêu sái không bị trói buộc, nếp nhăn trên mặt và mi tâm rất sâu, lúc cười với trưởng công chúa, nếp nhăn nơi khoé mắt lại còn sâu hơn nữa.
Nếu chỉ nhìn bề ngoài, người ta khó mà tin được lão giả trông như nho sĩ nghèo túng này lại là viện trưởng thư viện Vân Lộc.
Người đứng đầu Nho gia hiện thời.
Nữ tử ngồi uống trà với ông tuổi hơn hai mươi, tóc búi đơn giản, chỉ cắm một cây trâm vàng lấp lóe, và rõ ràng là không hề trang điểm.
Nàng mặc một chiếc váy dài rất đẹp màu xanh nhạt, làn váy kéo dài trên mặt đất.
Nhan sắc thanh lệ thoát tục, như một đóa sen sạch sẽ trong veo, đôi mắt thanh tịnh như băng kính, trong sự thấu triệt không giấu được ý hoa lệ cao ngạo lạnh lùng.
Tư thái lung linh bay bổng, đường cong mê người.
"Nửa năm không gặp, viện trưởng lại có thêm nhiều sợi tóc bạc." Trưởng công chúa nói, giọng trong vắt rõ ràng.
"Là những sợi phiền não đấy." Viện trưởng cười ha hả uống trà.
"Hôm nay lên núi, nghe thấy đệ tử thư viện đều đọc một bài thơ..... Chớ buồn nẻo trước không tri kỷ! Thiên hạ ai người chẳng biết anh!" Sóng mắt trưởng công chúa khẽ nhúc nhích, như băng kính nứt ra:
"Tác phẩm xuất sắc như thế, Bổn cung nghe xong rất là mừng rỡ, không biết tác giả là vị đại nho nào?"
Viện trưởng Triệu Thủ nghe vậy, lắc đầu bật cười.
"Viện trưởng sao lại cười ta?"
"Lão phu không phải cười công chúa, là cười thư viện Vân Lộc nhân tài đông đúc, lại không bằng người ta làm đại một bài thơ. Không, cả giới nho học Đại Phụng này, tư tưởng đều đã trì trệ, bảo thủ, thiếu đi linh khí, trong khi thi từ, chú trọng nhất là linh khí."
".... Lời của viện trưởng thật khiến Bổn cung hoang mang." Trưởng công chúa điềm tĩnh, ngón tay xinh đẹp vân vê chén trà nhỏ, tư thế uống trà cao quý ưu nhã.
Triệu Thủ chắp tay thi lễ: "Người làm ra bài thơ này, không phải là người đọc sách, mà là một tiểu tư lại của huyện Trường Nhạc."
Mặt Trưởng công chúa khẽ nhúc nhích.
Trưởng công chúa này của Đại Phụng vương triều không giống nữ tử bình thường, không chỉ như những đệ tử thư hương xuất thân tiểu thư khuê các, tinh thông cầm kỳ thư họa.
Trưởng công chúa này, còn theo học đánh cờ với Ngụy Uyên; theo học binh pháp với Trương Thận; theo học cách trị quốc với Trần Thái. Kinh điển Thánh Nhân nàng đọc làu làu, văn chương sách luận không thua gì học sinh Quốc Tử Giám.
Nghe nhiều biết rộng, học phú năm xe.
Vào năm mười tám tuổi, được Hoàng Đế cấp cho giấy phép đặc biệt cho phép nàng tham dự biên sách ở Hàn Lâm Viện. Năm ngoái, trưởng công chúa định làm lại toàn bộ sách sử tiền triều, bị quần thần kháng nghị, cuối cùng không làm được.
"Viện trưởng thật không cân nhắc việc ra làm quan?" Trưởng công chúa thành khẩn, nghiêm túc nói: "Nho gia lấy người làm vốn, tuổi thọ không dài, viện trưởng đừng để thời gian tuổi tác trôi qua hoang phí."
Có rất ít người biết, kỳ thật chức quan Thông Chính Ty của Thanh Châu, vốn là dành cho Triệu Thủ.
Nhưng Triệu Thủ từ chối không muốn làm, dâng thư lên triều đình, đề cử Tử Dương cư sĩ.
"Bỏ phí thời gian, tuổi tác? Nếu giúp được tử tôn hậu thế mở ra được con đường cầu học, sao lão phu lại không làm?" Triệu Thủ chắp tay thi lễ:
"Đáng tiếc ở rừng trúc ngộ đạo hơn mười năm, dốc hết tâm huyết, cũng không vượt qua được rãnh trời của Á Thánh Trình thị."
"Viện trưởng chấp niệm nặng quá, cần gì phải thế." Trưởng công chúa tự nhiên tự châm trà cho mình, "Phụ hoàng mời người ra làm quan, là định tái trọng dụng thư viện Vân Lộc, nếu người thật sự suy nghĩ cho học sinh thư viện Vân Lộc, thì không nên cự tuyệt."
Triệu Thủ mỉm cười: "Là do Ngụy Uyên ngày càng vượt ra khỏi tầm khống chế, hay vì Đồ Long thuật của đám hậu duệ quý tộc Chu Tử kia ngày càng ghê gớm?"
"Là vì dân chúng Đại Phụng, vì thiên hạ muôn dân trăm họ." Mỗi chữ mỗi câu của trưởng công chúa đều là lời từ tận đáy lòng.
Nụ cười của Triệu Thủ càng thêm mỉa mai.
Giọng nói trong vắt của trưởng công chúa thay đổi, nàng chắp tay thi lễ: "Sau chiến dịch Sơn Hải, quốc lực của Đại Phụng từ từ suy yếu, thiên tai mấy năm liền liên tục, nhiều vô số kể, mối họa quan lại càng ngày càng rõ rệt.
"Chư công trong triều chỉ lo kết bè kết đảng tranh giành, người ngồi không nói suông nhiều đếm không xuể, kẻ thực sự có thể hưng bang rải rác chẳng mấy ai. Viện trưởng, đế quốc thiếu một người chắp vá."
Nói xong, nàng không đợi Triệu Thủ mở miệng, từ từ nói tiếp: "Ba năm trước, mọi rợ phương bắc hủy hiệp ước, nhiều lần phạm biên cảnh, cướp bóc dân chúng.
"Man di phía nam phá hủy đường dịch trạm, đánh lén quân trấn, mưu toan đoạt lại đất đai bị mất.
"Các nước Tây Vực thờ ơ, Phật Môn lợi dụng thời cơ chèn ép, muốn truyền giáo Trung Nguyên."
Âm lượng của nàng tăng dần, giọng không còn bình tĩnh, "Viện trưởng, thân là người đọc sách, chẳng lẽ không có khát vọng, trọng chấn quốc uy sao?"
Triệu Thủ nhìn trưởng công chúa chằm chằm một hồi, sau đó dời mắt khỏi gương mặt thanh lệ thoát tục mang theo sự cao quý kia, chuyển ra rừng trúc xanh rờn rậm rạp ngoài cửa sổ, lắc đầu chắp tay thi lễ:
"Không phải không muốn, mà là thời cơ chưa tới. Trưởng công chúa mời về."
Trưởng công chúa không nén được sự thất vọng, đang định cáo từ rời đi, thì từ ngoài nhã các vọng vào tiếng bước chân dồn dập, một tiên sinh của học viện vội vã chạy vào, hô to:
"Viện trưởng, đại sự không ổn, Lý Mộ Bạch, Trương Thận và Trần Thái đánh nhau."