Chúa ơi, Hilario, là anh à? - Rojas kêu lên khi nhận ra bạn mình.
- Hilario? - Celestina rít lên.
- Đúng rồi, tôi là Hilario, - anh ta đáp lời Celestina, - nhưng không phải là anh chàng Hilario mà bà nghĩ đâu, - Hilario nói thêm, cùng lúc anh đi tới chỗ Rojas.
- Anh có ý gì vậy? - Rojas hỏi.
- Đừng nói với tôi là anh vẫn chưa đoán ra đấy nhé!
- Anh biết cậu ta à? - bà Celestina ngạc nhiên xen vào câu chuyện. - À, giờ thì ta biết rồi, cậu chính là da thịt và ruột gan của Quỷ dữ.
- Im đi, bà già đáng ghét, - Hilario cắt ngang, - có thể nói mỗi người chúng ta đều chỉ biết nhau trên một khía cạnh, khía cạnh rõ ràng nhất, và do đó, ít sự thật nhất. Có đúng thế không hả anh bạn Rojas?
- Chắc là tôi đang nằm mơ, - Rojas kêu lên, đầy nghi ngờ, - không thể là sự thật.
- Thế cánh tay vô tác dụng này thì sao? - Hilario vừa hỏi vừa giơ cánh tay lên cho Rojas xem. - Anh có muốn tự tay chạm vào vết thương không? Giống như Thánh Tomas để kiểm chứng rằng đó là tôi không? Tôi thấy là anh không nói gì. Tôi cũng sẽ im lặng thôi, nếu như tôi là anh. Hilario, người bạn của anh, hiện thân của sự ngây thơ, vô tội nay trở thành một tên tội phạm lòng lang dạ thú. Và anh, một học viên đáng chú ý của trường San Bartolomé, một người được Giám mục che chở, người cận vệ của Thái tử, xin Ngài yên nghỉ yên bình, anh lại bị một tên hầu, một kẻ giúp việc đánh bại, một kẻ nhỏ hơn anh một vài tuổi.
- Điều tôi không hiểu là vì sao anh lại làm mọi việc này.
- Đến tôi còn không biết vì sao. Dù sao thì anh cũng có lý. Người ta chém giết lẫn nhau không phải vì bất đồng chính kiến. Người ta giết lẫn nhau vì đam mê. Trái tim tôi đang ngập tràn căm hận, ghen tị, trả thù… Tôi chỉ là một đống giẻ bùi nhùi đang chờ ai đó châm lửa đốt.
- Nhưng sự thù hận này là do đâu? - Rojas nghi ngờ hỏi lại.
- Vì thấy anh rất quan tâm nên tôi sẽ kể một số nét lớn về cuộc đời của tôi. Tôi nghĩ là anh có quyền được biết, vì anh đã rất cố gắng truy đuổi tôi. Tôi là con trai của một gia đình có tiếng ở Santiago de Compostela, nhưng khi mẹ sinh ra tôi, cha tôi đã chối bỏ vì ông cho rằng tôi không phải là con ông. Tất cả là do tóc tôi màu hung đỏ, không phải màu nâu giống màu tóc của ông. Để làm ông yên lòng, mẹ tôi đảm bảo với ông rằng trong gia đình bà có một vài người tóc đỏ, nhưng ông khăng khăng khẳng định tôi là kết quả của vụ ngoại tình. Thế là ông nhốt chúng tôi ở một toà tháp của dinh thự nơi chúng tôi đang sống và chỉ cho chúng tôi ra ngoài mỗi khi đến nhà thờ. Sau đó, ông nói rằng giống như mọi thằng tóc đỏ khác, tôi chính là con trai của Quỷ sứ. Ông nhắc đi nhắc lại nhiều lần cho đến khi cuối cùng tôi cũng tin và với thời gian, tôi dần cảm thấy tự hào về điều này. Tuy nhiên, mẹ tôi không thể chịu đựng được sự thoá mạ như vậy và bà mất trước khi tôi tròn 13 tuổi. Sau lễ tang, cha tôi đã lại kết hôn với một cô gái chỉ hơn tôi ít tuổi. Tôi đã nhanh chóng quyến rũ cô ta, mong rằng cô ta sẽ cho ra đời một đứa trẻ tóc đỏ, nhưng đứa trẻ này lại có tóc màu nâu. Do đó, cha tôi đã quyết định từ tôi và đuổi tôi ra khỏi nhà nhằm biến đứa trẻ kia trở thành người thừa kế.
Tuy nhiên, vào phút cuối, ông chắc hẳn phải cảm thấy hơi gợn lương tâm một chút và đã giúp tôi nhập học vào Học viện Ngữ pháp, lúc đó mới được mở ở tu viện Thánh Paio de Antealtares, một trong những Học viện cổ nhất trong vùng. Thực ra, đó là trường học dành cho người nghèo được ông Lope Gomez de Marzoa thành lập với sự giúp đỡ của người anh, tu sĩ Tu viện Thánh Martin Pinario. Ở đó, tôi đã đủ lớn để hiểu rằng những gì mà các thầy tu này dạy còn quá ít. Do vậy, tôi đã trốn ngay khi có dịp. Khi còn ở Học viện, tôi đã được nghe nói nhiều về Salamanca, mặc dù họ đề cập với sự khinh miệt vì các thầy giáo của tôi cho rằng Quỷ sứ rao giảng thuật chiêu hồn ở Salamanca không phải ở lớp học, mà ở trong một cái hang. Đây là một lý do quá đầy đủ để tôi quyết định tới thành phố này. Không may mắn, tôi đã nhanh chóng kiểm chứng rằng sự nổi tiếng của trường Đại học đã vượt quá giá trị thực của nó và tôi cũng không tìm được điều mong muốn cho đến khi bà già Celestina xuất hiện. Nhưng dù tôi mới biết thì anh đã biết câu chuyện này lâu rồi. Do tôi tự đến nên tôi không còn sự lựa chọn nào khác. Nếu như muốn theo học, tôi phải trở thành người giúp việc ở trường San Bartolomé. Từ lúc đầu, tôi nhận ra rằng anh là người duy nhất không phân biệt giữa người cải đạo và con chiên Thiên Chúa cũ, cũng như học viên và người giúp việc. Điều này khiến tôi xích lại gần anh hơn. Dĩ nhiên, để làm được việc đó, tôi phải giả vờ thành người khác. Mặc dù vậy, anh đối xử với tôi rất thẳng thắn và tự nhiên. Sau này, tôi được biết anh là người cải đạo và cuộc đời anh cũng không dễ dàng gì, tôi đã nghĩ anh có thể là tòng phạm, nhưng ngay lập tức tôi thấy anh không hề căm ghét ai. Điều này khiến tôi bắt đầu ghê tởm anh. Tôi cũng không thể chịu được các phẩm chất tốt đẹp hay khả năng của anh, cũng như việc anh đã sử dụng sai những phẩm chất và khả năng đó. Do vậy, điều anh nghĩ là tình bạn và sự ngưỡng mộ không là gì khác ngoài lòng ghen tị và thù hận.
Chính vì vậy, khi anh thú nhận với tôi Diego de Deza đã chọn anh để điều tra kẻ gây ra cái chết của cha Tomas, anh đã vô ý thêm động lực mới vào các tội ác của tôi. Trong suốt thời gian đó, tôi đã sử dụng anh. Tôi đã chơi trò mèo vòn chuột với anh (xin lỗi không nói ai là mèo, ai là chuột). Tôi đã để lại những dấu hiệu giả mạo và tiếp đó, tôi đã để lộ một số thứ mà một mình anh sẽ không bao giờ phát hiện ra và thậm chí tôi còn cho phép mình cứu sống anh. Anh còn nhớ chứ? Cuối cùng, tôi đã sử dụng được điều mà kẻ khác coi là bất lợi. Tuy nhiên, anh được coi là chó săn thì lại không đánh hơi được gì cả. Anh đừng nghĩ là tôi coi thường anh. Ngược lại, tôi thừa biết anh thông minh và có linh cảm tốt, nhưng như cha Antonio đã từng nói với anh và chính bản thân tôi đã kiểm chứng được điều này, kiến thức của anh quá bài bản và theo sách vở. Thậm chí đối với anh, tình yêu cũng từ sách vở mà ra. Sự thật là anh còn thiếu kinh nghiệm trường đời và tôi nói rằng anh còn thiếu một chút khôn ngoan, xảo trá. Tuy nhiên, anh đã chứng minh rằng có thể học điều này một cách nhanh chóng, nhất là khi có được thầy giáo lý tưởng. Như trường hợp của tôi vậy thôi. Tôi thấy anh bây giờ tự trang bị vũ khí cho mình và anh cũng bắt đầu thích dao găm. Hôm nọ, anh đã làm tôi ngạc nhiên. Dù vậy, anh đã quá sợ hãi nên không nhận ra tôi. Nếu như đó không phải là tôi, ý tôi là, nếu như đó không phải là người mà anh nghĩ? Nếu như thực tế đó là một người vô tội, ví dụ như đó là anh bạn Hilario của anh, người muốn mang tin tốt lành đến cho anh thì sao?
- Xin lỗi, - Rojas hài lòng nói, - tôi đã nhìn thấy áo choàng của anh và thấy bị thiếu một mẩu áo. Đó chính là mẩu áo mà Bruto, con chó của Thái tử, đã cắn rách.
- Bruto, cả mày nữa sao, con trai ta? - Hilario nói, giọng ngạc nhiên và than phiền, như thể anh ta vừa bị dao đâm - Đó là một trò đùa thôi, yên tâm đi, - Hilario nói tiếp, cười thành tiếng. - Anh biết rồi đấy, đó là những lời cuối cùng Julio Cesar nói. Thật ra thì khi anh làm tôi bị thương một cách cố ý và không thương xót, tôi rất muốn nói chuyện với anh với tư cách là Hilario, bạn anh. Tôi có ý định kể anh nghe là tôi đã tìm được đường vào hang và sau đó sẽ dẫn anh đến đây. Tôi không hiểu vì sao tôi lại nghi ngờ rằng sau cuộc trò chuyện với cha German, có thể anh đã phát hiện ra điều gì đó quan trọng, có thể là ý nghĩa của sơ đồ hoặc sự tồn tại của cái hang. Do vậy, tôi đã muốn doạ anh hoảng sợ vào đêm trước đó. Nhưng sau những gì xảy ra ở nhà chứa ngày hôm sau, tôi e rằng anh có thể làm điều dại dột và đưa mọi việc vào nguy hiểm. Thế là tôi định đẩy sớm mọi chuyện. Điều tôi không ngờ tới là việc anh tấn công tôi. Có thể thấy rằng, lúc đấy, anh đã rất giận dữ và tuyệt vọng. Và một lúc nào đó, tôi đã cảm thấy tự hào về anh. Chỉ một chút nữa thôi, tôi tự nhủ, anh sẽ trở thành một con thú khát máu giống như tôi.
- Điều này sẽ không bao giờ xảy ra, - Rojas phản đối mạnh mẽ.
- Đó là điều mà anh nói về anh bạn Hilario của anh chỉ ít phút trước đây, nhưng anh thấy đấy mọi việc đều thay đổi. Dù sao đi nữa, tôi cũng không muốn ở lại đó để kiểm chứng.
- Anh đã làm đúng. Tôi có thể sẽ giết anh mà không chần chừ chút nào cả, rằng tôi có ý định giết cả hai. Và sau đó, tôi sẽ đổ lỗi cho tên sinh viên nổi tiếng. Tôi sẽ kể cho mọi người nghe tôi đã đối mặt với hắn, nhưng hắn làm tôi bị thương ở cánh tay và đã trốn thoát. “Nhìn này, Hilario nói như đang sắm một vai trong vở kịch, hắn đã để lại áo choàng, chiếc áo mà con chó Bruto đã cắn rách một mẩu”.
- Tại sao anh lại muốn giết một bà già tội nghiệp như ta? Giết hắn đi, nếu anh muốn, nhưng ta vẫn còn có ích nhiều cho anh đấy.
- Bà nghèo mà. Bà luôn nói với tôi như vậy.
- Ta còn có một số đồng tiền vàng giấu trong hang.
- Tôi không tin. Bà đang cố gắng lừa dối tôi để có thời gian.
- Nếu anh không tin, hãy đợi để ta tìm những đồng vàng đó cho anh.
- Nếu như không quan trọng, tôi sẽ đi cùng bà. Tôi không tin những mánh khóe của bà. Hãy nhớ rằng tôi từng là đệ tử của bà.
Trong khi đang dợm chân bước đi, anh ta nhìn thấy Celestina giấu gì đó ở trong váy.
- Hượm đã. Bà giấu gì đó? - Hilario cất giọng nghi ngờ hỏi Celestina.
Cảnh giác với tình hình đang có hướng thay đổi, Rojas gắng hết sức lực tự giải thoát cho mình khỏi chiếc cùm vì anh nhận ra rằng cái cùm cũng không còn tốt vì quá ẩm ướt.
- Đó chỉ là một đồ trang sức thôi mà, - bà già đáp lời. - Bạn anh đã giấu nó trong quần áo.
- Trang sức à? Để tôi xem nào.
- Ta cũng có quyền được giữ lại một vật gì đó chứ? - Celestina phản đối.
- Tôi nói là bà đưa tôi xem! - Hilario vừa ra lệnh vừa kéo chặt cánh tay Celestina.
- Nhìn này, đây này! - Celestina kêu lên rồi lôi ra con dao găm mà bà ta cướp được từ Rojas. Bà ta có ý định đâm con dao vào Hilario.
Mặc dù bất ngờ, Hilario đã gạt tay làm con dao găm đổi hướng, con dao trượt qua má anh ta.
- Bà đã làm ta bị thương rồi, mụ già khốn kiếp! - Anh ta kêu lên khi cảm nhận thấy vết thương.
Về phần mình, Rojas giật mạnh cái cùm và mở tung được một bên. Sau đó, bằng một tay tự do, anh bắt đầu gỡ nốt phía bên kia cùm.
- Bà không muốn giữ lại con dao găm à? - Hilario hỏi Celestina sau khi cướp được con dao. - Đây này, bà cầm lấy.
- Hãy cứu tôi! Giúp tôi với! - Bà ta gào lên, - tên khốn kiếp này định giết tôi.
Rojas cố gắng để giúp bà ta, nhưng quá muộn. Trong khi chạy tới chỗ Hilario và Celestina đang đứng, anh nhìn thấy Hilario giận dữ đâm con dao găm vào cổ bà già và bà ta ngã xuống sàn nhà như một cọng rơm.
- Cuối cùng thì đó cũng là một vật trang sức. - Hilario bình luận khi nhìn thấy ánh kim loại ở chuôi con dao găm sáng loá lên trên vũng máu.
- Mày cũng không hơn gì đồ bỏ đi! - Rojas vừa nhổ nước bọt vào Hilario vừa nắm chặt hai cánh tay của Hilario. Và cuối cùng, cũng đến lúc mày phải trả giá cho những tội ác đã gây ra.
- Đừng hòng! - Hilario đáp lại - Chỉ là khép lại một chương và lật trang sách mà thôi, - anh ta nói và cùng lúc dùng cùi chỏ thúc một cú vào bụng Rojas.
Rojas ngã quỵ xuống sàn, người gập lại vì đau. Tuy nhiên, anh cố sức để nắm lấy hai chân Hilario và đánh gục hắn.
- Không đời nào, nếu tao có thể ngăn chặn mày. - Rojas gầm gừ cảnh báo Hilario. - Anh đã vô hiệu hoá và làm Hilario bất động trên sàn nhà.
- Anh định làm gì? - Hilario hỏi trong lúc lần tìm con dao găm lẫn trong vũng máu của Celestina.
- Đặt dấu chấm hết cho câu chuyện của mày.
Rojas giạng hai chân ngồi trên người Hilario và dùng cả hai nắm đấm không ngừng thụi vào mặt hắn.
- Thế thì phải xem đã! - Hilario đáp lại với con dao găm nắm trong tay.
Được anh ta cảnh báo, Rojas có đủ thời gian để tránh con dao găm. Anh gạt con dao sang một bên. Hilario lấy lại thế rồi quay lại định tấn công anh. Trong lúc đó, có tiếng kêu và tiếng chân ở cửa hang.
- Dừng lại, nhân danh Toà án Công giáo. Hai công tố viên của Toà án tiến lại gần họ.
Sau một lúc hỗn loạn, Hilario định đâm Rojas thì một trong hai công tố viên đã đâm anh ta trước bằng lưỡi kiếm của mình.
- Khốn kiếp! - Hilario kêu lên trước khi chết.
- Có phải đây là Fernando de Rojas không? - Viên công tố khác cất tiếng hỏi một người thứ ba đang đi đến từ phía sau.
- Đúng anh ta rồi. - Cha Antonio đáp, không ngăn được vẻ mừng rỡ. - Và cảm ơn Chúa, anh ta vẫn còn sống!
- Cha Antonio! - Rojas cảm động kêu lên. - Con rất vui được gặp cha!
- Mặc dù con không tin, nhưng ngoài kia còn có rất nhiều người lo lắng cho con. Nhưng xem nào, con ổn chứ?
- Bình thường thôi ạ.
- Và cái thằng khốn kia định giết con? Có phải nó là Hilario không?
- Đúng rồi! - Rojas trầm ngâm công nhận. - Thật không may, hắn chính là kẻ sát nhân. Con vẫn còn không thể tin được. Con đã thấy hắn trong suốt thời gian ở đây, ngay trước mắt mình, vậy mà con lại không nhận ra.
- Hai đứa từng là bạn. Tinh bạn, giống như tình yêu vậy, thường làm ta mù quáng. Con hãy xem ai đến cùng ta đây?
- Là em sao, thật không thể tin nổi? - Rojas kêu lên khi phát hiện ra Sabela.
- Nếu như anh vẫn tiếp tục không tin những gì mắt anh nhìn thấy, cô gái đáp với một nụ cười, hãy để bàn tay anh nhận ra em.
- Anh ôm em được chứ? - Rojas hỏi, vẫn ngượng ngùng vì cách ứng xử của anh tại nhà chứa.
- Em rất mong được anh ôm đaáy.
- Anh nhìn thấy ở em, Sabela, sự vĩ đại của Chúa.
- Như thế nào hả Fernando?
- Vì Chúa đã ban tặng cho em một vẻ đẹp hoàn thiện và Chúa ban tặng cho anh niềm hạnh phúc được trở lại chiêm ngưỡng em. Chắc chắn rằng những vị thánh vinh quang cũng không thể hài lòng bằng anh đang ngắm nhìn em vào lúc này.
- Tuy nhiên, - cha Antonio cắt ngang - niềm vui của cuộc hội ngộ đã làm con báng bổ các vị thánh rồi.
- Cha nói đúng, - Rojas công nhận, - và vì vậy, con cầu xin cha thứ lỗi. Nhưng người gác tu viện đã cảnh báo cho cha như con đã yêu cầu, đúng không ạ?
- Đêm qua, ông ta đã ngần ngại đến gặp cha. Ông ta kể rằng con đã mất tích bên trong nhà thờ và về những gì con yêu cầu ông ta làm. Cũng trùng hợp vì chỉ vài giờ trước đó, có hai viên công tố Toà án Công giáo đến hỏi ta về con. Họ đến tìm con theo lệnh của Diego de Deza, vì người phụ trách khu trọ đã viết thư cho Giám mục để than phiền về cách hành xử của con. Do đó, ta đã đến báo với họ và tất cả mọi người đến gặp Sabela để xem cô có biết gì không. Cô gái cũng đang rất lo lắng. Cuối cùng, chúng ta đến gặp cha German và cha đã giải thích về chuyện cái hang, nhưng cha từ chối không đến giải thoát cho con khi phải đi cùng hai công tố viên, một cô gái điếm và một cha cố dòng Thánh Domingo. Đó là điều mà cha German kể lại.
- Cha đừng bận tâm, - Rojas ngỏ lời xin lỗi cha Antonio. - Cha German sống tách biệt với thế giới và cha không có thiện cảm với những người anh em của mình, với phụ nữ và càng ít thiện cảm hơn với Toà án Công giáo. Điều quan trọng là nhờ có cha German, cha và Sabela nên con đã thoát ra được khỏi mớ bòng bong này. Và dĩ nhiên rồi, con phải cảm ơn các ngài đây, - Rojas nói đến hai công tố viên Toà án Công giáo. - Họ đã cứu con trong gang tấc.
- Theo anh, đây là những kẻ đã gây ra cái chết cho cha Tomas de Santo Domingo? - Một trong hai công tố viên hỏi Rojas.
- Đúng vậy.
- Anh biết tên chúng không?
- Kẻ sát nhân là một sinh viên, tên là Hilario. Anh ta là người giúp việc cho trường San Bartolomé. Còn bà già là người chủ mưu. Bà ta tên là Celestina và rất nổi tiếng ở thành phố. Bà ta chính là chữ Cc trong sơ đồ, Rojas nói với cha Antonio.
- Anh đã điều tra sự việc như thế nào?
- Họ vừa mới kể cho tôi, trước khi tên sinh viên thú nhận ý định muốn giết cả hai người bọn tôi. Tôi bị cùm tay ở đấy nên không thể làm gì để giúp bà ta.
- Bây giờ, con cần một bác sĩ khám gấp cho con, - cha Antonio nói. - Con có đi đến nhà thờ Thánh Cebrian được không?
- Con không cần bác sĩ đâu. Điều duy nhất con cần là nghỉ ngơi một chút. Con xin cha hãy đi trước với những người bạn này. Như vậy, họ sẽ có thể báo cáo cấp trên và ngăn chặn một số người đến tìm những các xác này. Cha hãy đến trấn tĩnh cha German, chắc hẳn cha German đang sốt ruột đợi chúng ta trở về. Trong khi đó, con sẽ ở lại đây nghỉ ngơi với Sabela. Cô ấy sẽ chăm sóc con.
- Ta nghĩ thế là tốt hơn cả! - cha Antonio nheo mắt khẳng định.
- Vậy thì, ta mong anh không nên đụng vào bất kỳ vật gì! - Một trong những công tố viên nói.
- Ông không phải cẩn thận thế! - Rojas trấn tĩnh.
- Dù sao đi nữa, chúng tôi sẽ đến ngay! - viên công tố kia hứa.
- Các ông cứ làm mọi việc cẩn thận, không cần phải vội. Hai người này sẽ không trốn thoát đâu! - Rojas đùa.
- Điều này thì anh đúng.
Khi họ đi hết, Rojas kể lại cho Sabela nghe về những phát hiện của anh. Anh kể về những cư dân khác sinh sống trong hang và việc một vài người trong số họ đã giúp đỡ anh rất nhiều, đồng thời về nguy cơ mà họ gặp phải nếu như anh không kịp thời báo tin cho họ khi những công tố viên đến khám xét cả hang động.
- Chúng ta cần phải chặn những công tố viên lại ngay để mọi người có thể đóng chặt cửa vào các đường hầm và giúp những người Do Thái đang ẩn náu tại đây trốn thoát.
- Người Do Thái à? - Sabela ngạc nhiên hỏi.
- Đó là một câu chuyện dài, - Rojas giải thích, - anh sẽ kể cho em nghe. Lúc này, anh phải yêu cầu ông Roa tìm một địa điểm an toàn cho đến khi anh báo tin cho họ.
- Thế thì chúng ta đừng phí nhiều thời gian nữa, - Sabela nói. - Anh có thể đi được không? Anh bám chắc vào em nhé.
- Ở ngoài có mặt trời không em? - Rojas hỏi sau khi họ bắt đầu đi.
- Em hy vọng là có. Sau một thời gian dài, bầu trời cũng quang đãng.
- Anh cũng muốn em hứa với anh một việc. Cho tới lúc chúng ta đứng dưới ánh nắng mặt trời, em đừng để anh quay đầu lại. Giờ thì anh đã có lại em rồi, anh không muốn mất em giống như Orfeo mất Euridice(1), nhưng trong trường hợp này em là người đã đến và mang anh ra khỏi địa ngục.
Chú thích
(1) Vở Opera dựa trên một truyền thuyết: Oríeo đi tìm người vợ đã mất, Euridice, ở địa ngục. Thần Tình yêu xuất hiện, cho phép Orfeo mang vợ trở về với một điều kiện anh không được nhìn mặt Euridice cho tới khi họ trở lại mặt đất.